اکبر ترکان در گفت‌وگو با "بیرونیت" با بیان اینکه معدن باید محور اقتصاد کشور باشد، افزود: پیشنهاد می‌کنم دولت و مجلس ۱۰ رویکرد را در بخش معدن مورد هدف قرار دهند تا توسعه کشور رقم بخورد.
او گفت: پیشنهاد اول تبدیل ایمیدرو به سازمانی تخصصی برای فلزات غیرآهنی است. در این صورت ایمیدرو دیگر متولی صنعت فولاد و معادن سنگ آهن نخواهد بود و به‌طور تخصصی بر روی اکتشاف و سیاستگذاری معادن غیرآهنی به‌ویژه فلزات صنعتی مانند مس، آلومینوم، سرب، روی، نیکل، کروم، منگنز، منیزیم، کادمیوم و تننگستن تمرکز خواهد کرد.
ترکان افزود: پیشهاد بعدی سپردن امور سیاستگذاری صنعت فولاد و سنگ آهن به شرکت ملی فولاد است. در این صورت هم این شرکت دوباره به روزهای اوج خود بازخواهد گشت و همین که سیاستگذاری‌های کلان صنعت فولاد کشور، معادن سنگ آهن و زغالسنگ در شرکت ملی فولاد ایران صورت خواهد گرفت.
او افزود: بنابراین در برنامه هفتم توسعه، بخش معدن دارای دو سازمان توسعه‌ای "ایمیدرو" و "شرکت ملی فولاد" خواهد شد که اولی بر روی فلزات غیرآهنی و دومی بر روی صنعت فولاد متمرکز می‌شود.
او گفت: توسعه صنعت آلومینیوم یکی دیگر از رویکردهایی است که باید در برنامه هفتم توسعه مد نظر قرار گیرد. از این‌رو پیش‌بینی تولید سه میلیون تن آلومینیوم بهتر است در نظر گرفته شود تا کشور به باشگاه بزرگترین تولیدکندگان آلومینیوم بپیوندد.
ترکان در پاسخ به این سؤال که چطور می‌توان با توجه به فقر معادن بوکسیت در ایران مواد اولیه مورد نیاز این میزان آلومینیوم را تامین کرد، افزود: برای این کار چند راهکار وجود دارد. نخست آنکه معدنی را که ۲۵ سال پیش از کشور گینه خریداری کرده‌ایم، احیا شود و ما بتوانیم با تزریق صادرات سنگ بوکسیت به خلیج فارس ماده اولیه آلومینیوم را تأمین کنیم.
ترکان گفت: سال‌ها بود که مدیری را بالای سر این پروژه گذاشته بودیم اما نتوانستیم کاری از پیش ببریم اما اکنون یک خانم مدیر پروژه شده و توانسته تحرکاتی برای فعالسازی این معدن انجام دهد.
او افزود: راه بعدی تامین مواد اولیه برای صنعت آلومینیوم، تکیه بر ذخایر بزرگ آلومین در حوالی قزوین است که باید با سرمایه‌گذاری‌های گسترده این ذخایر به معدن تبدیل شده و آلومین آن برای تولید آلومینیوم مصرف شود.
او ادامه داد: صنعت آلومینیوم یک صنعت استراتژیک برای کشور خواهد بود و با توجه به اینکه تولید آن با انرژی برق صورت می‌گیرد و این فلز مصرف داخلی چندانی ندارد، به راحتی می‌توان برق را به آلومینیوم تبدیال کرده و با ارزش افزوده بالا این فلز را صادر کنیم که در حقیقت می‌توان گفت به نوعی صادرات برق با قیمت بسیار بالا را انجام می‌دهیم.
این دولتمرد پیشین افزود: تبدیل بندر پارسیان به قطب تولید و تجارت صنایع معدنی، یکی دیگر از پیشنهادهایی است که می‌توان به تنظیم‌کنندگان برنامه هفتم توسعه ارائه داد. این بندر ظرفیت‌های عظیمی می‌تواند در صادرات و واردات مواد معدنی و صنایع وابسته به آن ایجاد کند و کشور را به درآمدزایی برساند. بندر پارسیان در نزدیکی عسلویه قرار دارد و می‌توان از گاز موجود استفاده کرد و صنایع معدنی انرژی‌بر را در آنجا توسعه داد.
🔹برنامه‌ریزی برای تولید ۵۰۰ هزار تن مس
ترکان در ادامه گفت: افزایش تولید مس به ۵۰۰ هزار تن در سال یکی دیگر از رویکردهایی است که باید در برنامه هفتم توسعه مد نظر قرار گیرد. نتیجه مطالعات زمین‌شناسی و اکتشافات اولیه صورت‌گرفته نشان می‌دهد که استان سیستان و بلوچستان قطب سوم ذخایر مس در کشور بوده و می‌توان یک سرچشمه دیگر در این استان ایجاد کرد. در این صورت با توسعه صنعت مس هم اشتغالزایی و محرومیت‌زدایی در استان سیستان و بلوچستان صورت خواهد گرفت و هم می‌توان با تجهیز معادن مس این استان مواد اولیه مورد نیاز برای تولید ۵۰۰ هزار تن مس در سال را تأمین کرد.
این دولتمرد پیشین افزود: از میان بنگاه‌های معدنی کشور، شرکت ملی مس راه درستی را در پیش گرفته و مسیر خوبی را طی کرده اما ما نباید به این مقدار تولید مس راضی باشیم و باید میزان تولید مس کاتد در برنامه هفتم توسعه حداقل به ۵۰۰ هزار تن برسد چرا که ذخایر بسیار خوبی از مس در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد.
او افزود: در سال گذشته از محل صادرات مس بیش از یک میلیارد دلار درآمد ارزی داشته‌ایم و شرکت مس به نوعی نقش بانک مرکزی را در تخصیص ارز به شرکت‌های خودروساز و لوازم خانگی را بازی کرد.
ترکان گفت: اگر امروز می‌بینید که این شرکت خواهان زیادی دارد به خاطر درآمد بالای ارزی آن است چرا که توانسته از تحریم‌ها سربلند بیرون بیاید.
🔹کشف ذخایر عظیم نیکل در شیراز
او ادامه داد: ذخایر بسیار عظیمی در بخش نیکل در استان فارس کشف شده که باید با سرمایه‌گذاری‌هایی چه از سوی دولت و چه از سوی بخش خصوصی تولید این فلز در کشور آغاز شود. بنابراین تجهیز معدن نیکل در استان فارس و تولید این فلز مهم می‌تواند یکی از رویکردهای دیگر برنامه هفتم توسعه در بخش معدن کشور باشد.
او افزود: شاهد آن هستیم ذخایر بسیار غنی کرومیت در کشور وجود دارد؛ اما یک کیلوگرم فلز کروم تولید نمی‌شود. بنابراین لازم است تا زیرساخت‌های لازم برای تولید فلز کروم در کشور ایجاد شده و ایران به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این فلز تبدیل شود.
🔹ایجاد ظرفیت ۱۰ میلیون تنی فولاد در چابهار
مشاور پیشین رئیس‌جمهوری تصریح کرد: با توجه به ظرفیت سواحل مکران طرح ایجاد کارخانه فولاد به ظرفیت ۱۰ میلیون تن مد نظر قرار گرفته تا چابهار به قطب تولید و تجارت فولاد تبدیل شود.
او گفت: سنگ آهن مورد نیاز این میزان فولاد را می‌توان از برزیل تهیه کرد و با توجه به ظرفیت بندری چابهار وارد کشور کرد تا به فولاد تبدیل کنیم.
🔹لزوم تقویت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
این دولتمرد پیشین تقویت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور برای انجام اکتشافات تفصیلی را یکی دیگر از مأموریت‌های برنامه هفتم توسعه عنوان کرد و گفت: در حال حاضر شاهد آن هستیم که اکتشافات در بخش معدن به صورت سطحی و مقدماتی صورت گرفته اما نتوانسته‌ایم اکتشافات تفصیلی را انجام دهیم. بنابراین لازم است تا سازمان زمین‌شناسی تقویت مالی شود که بتواند این اکتشافات را توسعه دهد یا اینکه ایمیدرو زیرمجموعه اکتشافات خود را قوی کرده و با توجه به منابع مالی خوبی که در اختیار دارد، اکتشافات تفصیلی را مورد توجه قرار دهد.
🔹الگوی چینی برای توسعه معادن ایران
او ادامه داد: تجربه چین در توسعه اقتصاد لازم است به عنوان یکی از رویکردهای برنامه هفتم توسعه مد نظر قرار گیرد. تاریخ تحولات صنعتی چین نشان می‌دهد که این کشور در ابتدا ۸۰ معدن خود را توسعه داد و تبدیل به یکی از قدرت‌های اقتصادی جهان شد. در آن کشور تجهیز معادن به توسعه ریلی، جاده‌ای و بندری انجامید و جهش چین از آنجا نشأت گرفت.
او گفت: امروز می‌بینیم که این کشور اگر تا چند دهه پیش در تولیدات معدنی حرفی برای گفتن نداشت اما با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام داد توانست به سمتی برود که امروز نصف فولاد جهان در این کشور به تولید برسد.
ترکان گفت: چین نه‌تنها در تولید فولاد قدرت یافت که در فلز آلومینوم ظرفیت تولید خود را به ۳۲ تن رساند و در تولید ۱۲ فلز اساسی دیگر خود را جهش داد.
او افزود: یکی از سیاست‌های چین توجه به عناصر نادر خاکی بود و توانست تولید جهانی خود را در این عناصر به بالاترین حد ممکن برساند. برای درک بهتر این موضوع باید گفت که کل تولید عناصر نادر خاکی در جهان ۱۸۰ هزار تن بوده که ۱۱۰ هزار تن را چینی‌ها به تولید می‌رسانند. بنابراین اگر روزی چین تصمیم بگیرد صادرات عناصر نادر خاکی و فلزات کمیاب را به کشوری مانند آمریکا قطع کند صنعت فضایی این کشور با مشکلات اساسی روبه‌رو خواهد شد.
🔹نمایندگان در بنگاه‌های معدنی دخالت نکنند
ترکان با اشاره به دخالت برخی نمایندگان مجلس در امور داخلی بنگاه‌ها و عزل و نصب آنها گفت: متاسفانه برخی دولتمردان به نمایندگان زیادی چراغ سبز نشان می‌دهند از این‌رو آنان نیز نظرات خود را در سیاستگذاری‌های داخلی وزارتخانه‌های مختلف اعمال می‌کنند.
او گفت: اگر به تاریخ دولت‌های پس از انقلاب رجوع کنید می‌بینید که هیچ دولتی به اندازه دولت آقای روحانی به نمایندگان کولی نداده است و این سبب شده که امروز شاهد برخی دخالت‌ها در بدنه اجرایی دولت باشیم.
مشاور پیشین رئیس‌جمهور افزود: پیشنهاد می‌کنم به نمایندگان مجلس در امر قانونگذاری متمرکز شده و در حوزه‌های اجرایی دخالت نکنند چراکه ممکن است شبهه‌ای به وجود آید و دخالت آنها شائبه‌برانگیز باشد.
او گفت: بعضی وقت‌ها دیده می‌شود که برخی نمایندگان دوست دارند پسرخاله خود را در سمت‌هایی مانند مدیریت فروش، مدیریت بازرگانی و خریدهای خارجی انتصاب کنند که این موضوع سبب شده برخی بگویند چنین اقداماتی شبهه‌برانگیز است.
ترکان با اشاره به چراغ سبز برخی دولتمردان به نمایندگان مجلس گفت: اگر یادتان باشد در دولت آقای احمدی‌نژاد شاهد آن بودیم که نمایندگان دخالت چندانی در امور اجرایی نداشتند چراکه شخص رئیس دولت نسبت به این موضوع حساسیت ویژه‌ای داشت.
🔹جعفری مدیری کاربلد برای ایمیدرو است
این دولتمرد پیشین با اشاره به تغییرات صورت‌گرفته در سطح مدیریت ایمیدرو گفت: در ملاقاتی که با رئیس جدید ایمیدرو داشتم متوجه شدم که او فردی کاردان و مسلط به بخش معدن است.
ترکان گفت: در این ملاقات به آقای جعفری توصیه کردم که مراقب حواشی گوهرزمین باشد و برداشت سنگ آهن از این معدن را به دقت رصد کند که متوجه شدم که ایشان نسبت به این موضوع بسیار حساس بوده و حواسشان جمع است.
او افزود: در این دیدار همچنین به لزوم انجام اکتشافات هرچه بیشتر اشاره کردم که خوشبختانه متوجه شدم رئیس جدید ایمیدرو نسبت به این موضوع توجه ویژه‌ای دارد و می‌خواهد با انجام حفاری‌های اکتشافی، اکتشافات تفصیلی را توسعه دهد.
🔹باید از دکتر قاسمی تشکر ویژه کرد
ترکان در پاسخ به این پرسش که برای توسعه طرح‌های معدنی، دولت باید از چه منابع مالی‌ای استفاده کند، افزود: خوشبختانه نقدینگی فراوانی نزد مردم وجود دارد که می‌توان با تشکیل شرکت‌های بورسی، خلق پول بیشتری کرد و توسعه طرح‌های معدنی را کلید زد. این مدل در بانک پاسارگاد با مدیریت آقای دکتر قاسمی انجام شده و می‌بینیم که ایشان با تشکیل میدکو توانستند افراد مجرب و صاحبنظر در بخش معدن را به کار گیرند و توسعه این بخش را رقم بزنند.
او گفت: آقای دکتر قاسمی از سال ۸۹ تا ۹۹ بدون هیاهو و نجیبانه چهار پروژه بزرگ معدنی و صنایع معدنی در حوزه فولاد و مس را ایجاد کرد به طوری که امروز شاهد آن هستیم هم کشور در این صنایع توسعه یافته، هم منافع آن تأمین شده و هم سهامداران دارای ثروت بیشتری شده‌اند.
ترکان افزود: ایجاد سه کارخانه فولاد در استان کرمان و یک کارخانه مس در شهربابک پروژه‌های بزرگی بود که از سوی افرادی مانند دکتر قاسمی انجام شد و باید از ایشان تشکر کرده و بخواهیم سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را در بخش معدن به وجود آورند.
🔹چرا از عرفانیان استفاده نمی‌کنیم
او با اشاره به عدم استفاده از مدیران باتجربه در کشور افزود: چرا نباید شخصی مانند آقای مهندس عرفانیان که تجربه ساخت فولاد مبارکه را در کشور دارند استفاده کرد و توسعه صنعت فولاد را به دست او سپرد. متاسفانه دیده می‌شود که برخی تنگ‌نظری‌ها مدیران مجرب را از میدان به در کرده و آنان را خانه‌نشین می‌کند. اگر چنین نبود آقای عرفانیان باید مدیریت طرح ایجاد ۱۰ میلیون تن فولاد در چابهار را برعهده می‌گرفت تا این پروژه زیر نظر تجربیات او زودتر اجرایی شود.
🔹کاندید ریاست جمهوری سال آینده نیستم
ترکان در پاسخ به پرسشی درباره کاندیداتوری‌اش در انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری گفت: قصدی برای ورود به این عرصه ندارم چراکه امروز ۶۹ سال از عمرم گذشته و به نظر می‌رسد نیروهای باسوادتر و کاردان‌تری در کشور وجود دارند که می‌توانند وارد این عرصه شده و مسوولیت اجرایی را بر عهده بگیرند.
