به گزارش بیرونیت، استان آذربایجان شرقی یکی از ۵ قطب معدنی کشور است. ورزقان هم که بخش مهمی از جنگل‌های ارسباران این استان را در خود جا داده، ۳ معدن طلا دارد که معدن طلای اندریان بزرگترین آنهاست. این معدن با مساحت ۱۲۰ هکتار، بخش‌هایی از روستا‌های اندریان، ایری علیا، میوه رود و استرگان در بخش خاروانا را در برمی گیرد.

متاسفانه معدن اندریان با ذخیره قطعی طلای ۳۰ میلیون تنی و خاک طلا با عیار پنج درصد طی سالیان اخیر مورد بی توجهی برخی از مسئولان قرار گرفته و به دلیل فضای تقریبا اختصاصی که حاکم بر معادن استان است، نقاط مبهم بسیاری در حیطه‌های مختلف اعم از واگذاری، استحصال، محیط زیست و... در خصوص این معدن وجود دارد.

مشاغلی که با طلای اندریان پاک می‌شوند / خیمه شرکت‌های خارجی بر روی معادن طلای کشور

با وجودی که چنین منابعی می‌تواند موجب رونق و اشتغال در استان شود؛ اما چندسالی است که دغدغه مردم این منطقه و فعالان محیط زیست شده و دلیل آن هم روش برداشت طلا به روش سیانور است، که سلامتی کارگران و همچنین محیط زیست این منطقه را مورد تهدید جدی قرار داده است. در ارتباط با بهره برداری غیر اصولی از این معدن طلا، نه تنها به معضلات آلوده کننده محیط و نابودی جنگل‌های قره داغ توجهی نشده، بلکه برخی مسئولین استانی فعالیت این معدن را عاری از هر گونه آلودگی هم اعلام کرده اند!

معدن طلای «اندریان» در محدوده ۱۲۰ هکتاری منطقه کوهستانی و صعب العبور، مشرف به روستا‌های «اندریان»، «آستارگان»، «میوه رود»، «قینر»، «گونه گوره»، «حاجیلار»، «طرزم» و «گل آخور» در محدوده جنگل‌های ارسباران دیزمار در فاصله ۸۰ کیلومتری از مرکز ورزقان، و ۳۵ کیلومتری از بخش خاروانا واقع شده است.

فعالیت‌های اکتشافی در محدوده معدن طلای اندریان از سال ۱۳۷۲ از سوی شرکت منطقه‌ای معادن آذربایجان آغاز شد و اکنون نیز شرکت معدنی «زرین داغ آسترگان» با همکاری و سرمایه گذاری «شرکت پروژه زمین شناسی معدنی» از کشور گرجستان با هدف استخراج سالیانه ۱۴۰۰ هزار تن کانسنگ طلا و تولید طلا به روش «هیپ لیچ» در این معدن فعالیت می‌کنند.

۲ معدن با محدوده ۴۰ کیلومتری با عنوان «زرین داغ آسترگان»، در مالکیت شرکت سرمایه گذاری مشترک ایرانی - خارجی است که با تائید مقررات ایران، تاسیس شده و امتیاز‌ها هم ۷۴ به ۲۶ به نفع طرف گرجی تقسیم بندی شده است.

معدن طلای «اندریان» در اواخر دولت دهم واگذار شده و هویت دقیق سرمایه گذاری خارجی آن همواره محل در رسانه‌ها و نزد افکار عمومی محل مناقشه است.

یکی از نقاط مبهم و تاریک، نحوه قیمت گذاری این معادن است که به چه صورت انجام گرفته است؟ به صورتی که حتی آگهی و یا اعلان قبلی برای واگذاری (مناقصه یا مزایده حداقل به صورت عمومی) صورت نپذیرفته است؛ این سوال مطرح می‌شود که طرف قرارداد چگونه به عنوان بهره بردار معدن انتخاب شده و عدم شفافیت در این موضوع فرضیه‌های احتمالی برای وجود رانت را قوت می‌بخشد. البته نه تنها رونوشت قرارداد منتشر نشده، بلکه اسم معدن اندریان در سایت وزارت صمت نیز، در لیست معادنی که پروانه بهره برداری دارند، نیامده؛ که با توجه به در دسترس نبودن مفاد قرارداد، مشخص نیست که این قرارداد چند ساله است؟
شنیده می‌شود درباره شرکت خارجی طرف قرارداد نیز ابهاماتی وجود دارد. طبق اظهارنظر برخی مسئولین، فقط گفته شده که این شرکت گرجستانی است و هیچ نام و مشخصاتی از آن در جایی ثبت نشده و نیست.

به گفته برخی؛ بخش دیگر مغفول مانده در این بین تقسیم سهم سود بهره‌برداری شرکت گرجستانی و شرکت ایرانی و همچنین عدم وجود سازوکار نظارتی درست از سمت وزارت مربوطه بر این معدن است.

اهالی روستای اندریان، تمایلی به کار در معدن ندارند
الله وردی دهقانی، نماینده مردم ورزقان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه گفته می‌شود سرمایه گذار خارجی معدن اصالت روسی دارد، ولی تبعه گرجستانی است، می‌افزاید: احتمال دارد این سرمایه گذار در روسیه یک ورشکسته باشد.
وی با اشاره به اینکه اصل واگذاری معدن طلای اندریان در اوایل دهه ۱۳۹۰ زیر سوال است، گفت: وقتی مردم عادی می‌توانند با ابتدایی‌ترین تکنولوژی ها، از خاک معدن این منطقه طلا استحصال کنند، پس عملیات استخراج نیاز سرمایه گذار خارجی ندارد، در حالی که در زمان حاضر سرمایه گذار خارجی سهام دار غالب است.

دهقانی ریشه مشکلات ناشی از حفاری‌های غیر مجاز در معدن طلای اندریان را مدیریت ناصحیح معدن دانست و بیان می‌کند: در وضعیت فعلی اهالی روستای اندریان، تمایلی به کار در معدن ندارند، چون قاچاق برایشان به صرفه‌تر است و پول کلانی از این راه به دست می‌آورند.

عضو کمیسیون صنایع و معادن ادامه داد: حفاران غیر مجاز بعد از مدت کوتاهی کار در معدن و آشنایی با رگه ها، به قاچاق روی می‌آورند.

نماینده مردم ورزقان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تخلفات محرز روی داده در معدن طلای اندریان می‌گوید: این معدن تاکنون دو بار به علت تخلفات زیست محیطی تعطیل شده، ولی برای رفع مشکلات آن کار اساسی نشده است.
دهقانی ادامه داد: روش استخراج در این معدن نیز نادرست بوده و اصول مهندسی استخراج در آن رعایت نشده است و برای این ادعا می‌توان به شیب‌های تند و لبه‌های خطرناک ایجاد شده بر پیکر معدن اشاره کرد.

وی تصریح کرد: تخلف محرز دیگر این است که در روند برداشت، رگه‌های پر عیار را بدون رعایت اصول معدنی و نظارت نظام مهندسی، شناسایی و برداشت می‌کنند و به تبع این رفتار نامعقول و خطرناک، بعد از ترک معدن، با پله‌های خطرناک ایجاد شده، جان افراد تهدید و حیوانات تلف خواهد شد.