متاسفانه امروز در شرایط زیان واحدهای تولیدی، روند فعالیت در بسیاری از معادن کوچک رو به افول و تعطیلی می‌رود و پیش‌بینی می‌شود فعالیت معادن کوچک در سال جاری از رونق بیفتد.
به باور کارشناسان، تا زمانی که درآمد نفتی داریم مسوولان توجه لازم را به حوزه معدن نخواهند داشت. این در حالی است که اگر چنین مشکلاتی پیش روی معدن نباشد، فعالان این عرصه خود می‌دانند از کدام مسیر راه درست را بروند. در حالی که کارشناسان فرسودگی ماشین‌آلات معدنی و ممنوعیت واردات را مانع توسعه و شکوفایی بخش می‌دانند، تاکید می‌شود که بالا بردن حقوق دولتی معدن را زمین می‌زند و موجب تعطیلی معادن کوچک می‌شود.

با اینکه سال گذشته افزایش حقوق دولتی انتقادات بسیاری را با خود به همراه داشت، موضوع عوارض، تورم و مسائل و مشکلات ارزی نیز باعث شد کارشناسان و فعالان معدنی سال ۱۴۰۳ را سال بسیار بدی دانسته و باور داشته باشند که بسیاری از واحدهای معدنی به تعطیلی کشیده می‌شوند.

چالش فرسودگی ماشین‌آلات معدنی
یکی از کارشناسان و فعالان بخش معدن معتقد است که این حوزه با چند مشکل عدیده از جمله فرسودگی ماشین‌آلات دست‌و‌پنجه نرم می‌کند که وزارت صمت باید به نوسازی ماشین‌آلات این بخش کمک کند.
نادعلی اسماعیلی‌دهج با بیان اینکه مزاحمت‌های محلی و همچنین مزاحمت‌های ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف از دیگر مشکلات این بخش است، اظهار کرد: در واقع همیشه از مزاحمت‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست گلایه داشتیم و الان سازمان انرژی اتمی هم اضافه شده که باری روی بارهای دیگر بخش معدن و معدنکاران شده‌ و انتظار داریم وزارت صمت برای رفع این مزاحمت‌ها با ما همکاری لازم را داشته باشد.

این فعال بخش معدن می‌گوید: مشکل بعدی که به اصطلاح بخش معدن را زمین می‌زند، بالا بردن حقوق دولتی بدون فکر کردن اساسی و مشورت با جامعه معدنکاری است. مساله اینجاست که قطعا با و چنین وضعی، معادن کوچک همه تعطیل می‌شوند. این در حالی است که علاوه‌بر موارد نام‌برده سازمان نظام مهندسی هم متاسفانه یک‌سری بارهای اضافی بر گرده معدن و معدنکاران می‌گذارد که باید این فشارها را تعدیل کنند تا بتوانیم فعالیت کنیم.

الزام رفع ممنوعیت واردات ماشین‌آلات
این فعال معدنی ادامه داد: بخش معدن در بحث واردات هم مشکلات و موانع جدی دارد؛ بر فرض معدنکار می‌خواهد اقدام به واردات ماشین‌آلات کند، اما نمی‌گذارند در حالی که می‌خواهد دستگاه حفاری بیاورد که ۲۵۰۰متر بزند، اما مانع می‌شوند! این در شرایطی است که دستگاه‌های حفاری که بتواند این قابلیت را داشته باشد در کشور نیست، لذا باید واردات را آزاد کنند تا معدنکاران بروند دستگاه بیاورند و بتوانیم در عمق برویم؛ آن هم در وضعیتی که بسیاری از معادنی که الان داریم نیاز به حفاری عمیق دارد.

این فعال بخش معدن با بیان اینکه اگر دولت مزاحمت‌ها را از بخش معدن بردارد بخش معدن خودش شکوفا می‌شود، گفت: به بهانه تولید جلوی واردات را گرفته‌اند در حالی که تولید داخل نداریم! در بخش به اصطلاح تولید نهایت سالی ۲ماشین در داخل مونتاژ می‌شود در حالی که نیاز کشور بیش از اینهاست. متاسفانه مسوولان ذی‌ربط خود را بازی می‌دهند و مونتاژ را تولید داخل می‌نامند آن هم در شرایطی که برای حفاری عمیق هم کاربردی نیست و نهایت تا ۵۰۰متری جواب می‌دهد. اسماعیلی‌دهج افزود: در بحث ماشین‌آلات هم وضعیت همین است در حالی که انتظار داریم اجازه بدهند خود معدنکاران ماشین‌آلات معدنی را وارد کنند. مساله اینجاست که به طور کلی اگر دولت از بخش معدن دست بردارد، معدن خودش می‌تواند فعالیت کند.

چرخ کلیه صنایع به واسطه معدن می‌چرخد
این فعال معدنی در خصوص وضعیت حاکم بر صادرات مواد معدنی کشور اظهار داشت: بنده معتقدم به طور کلی چه در حال حاضر که تحریم هستیم و چه قبلا که تحریم نبودیم، کشور را معدن نجات داده است و الان هم که چرخ کشور می‌چرخد به خاطر مواد معدنی است، چون بخش معدن است که فولاد، سیمان، مصالح ساختمانی و غیره تولید می‌شود در حالی که آقایان تصورات دیگری دارند. اگر بر فرض به مدت دو ماه یک کیلو آهک به هیچ بخش تولیدی ندهیم کل صنعت از صنعت فولاد گرفته تا مس و ساختمان و غیره می‌خوابد.

اسماعیلی‌دهج ادامه داد: به طور کلی درد ما در کشور این است که مسوولان‌مان معدن را درک نکرده و نشناخته‌اند در غیراین صورت معادن کشور پتانسیل خوبی دارد و بنده با بیش از ۳دهه فعالیت در این حوزه معتقدم که کشور ما هنوز از نظر معادن بکر است، اما مسوولان کشور متاسفانه اعتقادی به معدن ندارند و تا زمانی که نفت باشد اعتقادی هم نخواهند داشت، در صورتی که معدن کلیه صنایع داخلی را می‌چرخاند.

گفتنی است فعالان بخش معدن معتقدند دولت صرفا نگاه درآمدزایی به بخش معدن دارد و اگر این رویه ادامه پیدا کند مطمئنا طی سال‌های آینده این نگاه صدمه بسیاری به بخش معدن می‌زند و بخش معدن و صنایع معدنی به سمت سقوط پیش خواهد رفت.

نقش دولت برای حفظ و بقای معادن کوچک
عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران درباره مشکل شرکت‌های کوچک در کشور گفت: با توجه به چالش‌های بخش معدن که روز‌به‌روز در حال افزایش است، به‌نظر می‌رسد که امسال شرکت‌های معدنی کوچک و متوسط‌مقیاس دچار بحران‌های مالی و اقتصادی خواهند شد و دغدغه اصلی چنین شرکت‌هایی به احتمال زیاد نگهداری و حفظ شرکت خواهد بود.

احمد مشکانی اظهار داشت: قوانین، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادرشده و مشکلات عدیده معدنکاران باعث شده در سال ۱۴۰۲ رکود در بخش معدن شکل بگیرد و برخی معادن کم‌کار یا تعطیل شوند. با توجه به شعارهایی که برای رونق اقتصادی و شکوفایی کسب‌و‌کار بیان شده است و مشارکت همه آحاد را در آن نقش‌پذیر دانسته‌اند، نیاز در تغییر نگرش دولت به بخش خصوصی است.
او اظهار کرد: اگر این مشکلات پیش‌آمده در سال‌های قبل برطرف و همچنان بخش خصوصی تقویت نشود و مشارکت آن در فضاهای اقتصادی مورد توجه قرار نگیرد، همانند سال‌های قبل مشکلات فزون‌تر و اقتصاد ضعیف‌تر خواهد شد، لذا لازم است دولت همبستگی بیشتری را با بخش خصوصی داشته باشد و شروع به مانع‌زدایی کند.
عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران از جمله موارد مانع زدایی این امر را در چند مورد دانست و گفت: کم کردن حقوق دولتی با توجه به افزایش هزینه و کم سود شدن شرکت‌های کوچک تا متوسط با توجه به قوانین و شرع، ایجاد تسهیلات بانکی با بهره کم یک الی دو ساله، ورود ماشین‌آلات معدنی با قیمت مناسب و کنترل‌شده، تک‌نرخی کردن ارز و عدم قیمت‌گذاری دستوری، افزایش صادرات با برداشتن تعرفه‌های صادراتی، ایجاد حضور سرمایه‌گذاری خارجی، تعامل بین محیط‌زیست و منابع‌طبیعی با بخش معدن، جلوگیری از معارضان محلی و ایجاد فضاهای آموزشی از جمله موارد مورد توجه است.

مشکانی گفت: مطابق با موارد فوق می‌توان به طورکلی به بخش معدن و مشخصا معادن کوچک و متوسط کمک کرد. در همین راستا بخش خصوصی هم با تلاش و ممارست خود می‌تواند به تولید کشور کمک کند و از طرفی با ایجاد فضای مناسب اقتصادی به اشتغالزایی و رونق اقتصادی رونق داده و باری را از دوش دولت بردارد. این رفتار دوطرفه می‌تواند در سال‌های سخت اقتصادی کمک به ارتقای کشور کند،

بنابراین دولتمردان باید مواظب بخش معادن کوچک تا متوسط باشند تا این بخش به راه خود ادامه دهد و توامان دارندگان این نوع معادن هم به اقتصاد کشور کمک کنند. در غیر این صورت معادن کوچک تا متوسط امسال سال سختی را دارند و احتمال دارد برخی از این حیطه خارج شوند که به نفع کشور و اقتصاد کشور نیست. امیدواریم با همدلی و تلاش سال خوبی برای اقتصاد کشور داشته باشیم.

منبع: روزنامه جهان صنعت